Immunotherapie bij maag-slokdarmkanker
Hoe kansrijk is immunotherapie bij patiënten met maag-slokdarmkanker?
Het succes van immunotherapie, een behandeling die het menselijk afweersysteem helpt om kanker op te ruimen, breidt zich over steeds meer kankersoorten uit. Ook bij maag-slokdarmkanker komt immunotherapie prominenter in beeld. Dr. Nicole van Grieken onderzoekt de mogelijkheden: ‘Hopelijk kunnen straks nog veel meer patiënten van deze behandeling profiteren.‘
Van Grieken is patholoog in het Amsterdam UMC. Ze onderzoekt hoe het effect van immunotherapie afhangt van het soort maag-slokdarmkanker. Daar zijn er namelijk meerdere van: ‘Er zijn 4 genetische subtypes. Dat onderscheid is erg belangrijk bij het testen van nieuwe behandelingen. Het subtype kan mede bepalen of de tumor reageert op een behandeling of niet.’
2 gedaan, 2 te gaan
Eén van die subtypes betreft de ‘microsatelliet instabiele’ (MSI) tumoren: ‘Bij deze tumoren ontstaan bij de celdeling allerlei fouten in het DNA. Dit leidt tot afwijkende eiwitten. Normaliter activeren deze eiwitten het afweersysteem, maar de kankercellen onderdrukken dat. Immunotherapie kan die rem weer opheffen. Het afweersysteem gaat de kankercellen dan alsnog te lijf.’
In Amerika is immunotherapie bij MSI-tumoren inmiddels een goedgekeurde behandeling. Dat is bijzonder: ‘MSI-tumoren komen niet alleen in de maag en slokdarm voor, maar ook in andere organen zoals de darm, eierstokken, hersenen en baarmoeder. Niet de locatie van de tumor was dus leidend bij de goedkeuring van de behandeling, maar de genetische kenmerken. Die verschuiving belooft wat voor de toekomst: het DNA van de tumor wordt steeds bepalender, niet de plek waar de kanker zit.’
Immunotherapie kan de rem op het afweersysteem weer opheffen
Bij MSI-tumoren lijkt immunotherapie dus te werken. Ook bij een ander subtype (de Epstein-Barrvirus-positieve tumoren) zien de resultaten er gunstig uit. Van Grieken concentreert zich op de 2 resterende en meest voorkomende subtypes: de chromosomaal instabiele tumoren en de genomisch stabiele tumoren: ‘We verwachten dat een deel van deze tumoren vergelijkbare kenmerken heeft als de MSI-tumoren. Dat betekent dat ook patiënten met deze 2 subtypes mogelijk baat kunnen hebben van immunotherapie.’
Om te achterhalen of dat inderdaad zo is, gaat Van Grieken een enorme hoeveelheid tumorweefsel analyseren: ‘Per subtype brengen we de genetische en immunologische kenmerken in kaart die van invloed kunnen zijn op de werkzaamheid van immunotherapie.’
Combineren en optimaliseren
Van Grieken houdt rekening met reeds gegeven behandelingen: ‘We hebben tumorweefsel van patiënten die alleen geopereerd zijn, maar ook van patiënten die daarna bestraald zijn en/of chemotherapie hebben gehad. Zo kunnen we bestuderen wat het effect van deze behandelingen is en in hoeverre ze het afweersysteem beïnvloeden.’
Die wisselwerking hoopt de onderzoeker uit te buiten: ‘Als we kunnen aantonen dat immunotherapie het effect van andere behandelingen versterkt, pleit dat voor combinatietherapieën. Zo kunnen we patiënten met maag-slokdarmkanker hopelijk optimaal laten profiteren van immunotherapie.’
