De communicatie van botkankercellen verstoren

Het Elfstedenzwemtocht-onderzoek van Rubina Baglio

Rubina Baglio werd geboren op Sicilië. Via de universiteit van Bologna (de oudste nog bestaande universiteit van Europa!) kwam ze jaren geleden terecht in Nederland. Aan het VUmc doet ze nu laboratoriumonderzoek naar botkankercellen. Daarbij kijkt ze met name naar de wijze waarop de kankercellen in botten communiceren met hun omgeving.

“In Bologna werkte ik op de afdeling orthopedie. Daar ontstond mijn interesse in botten en beenmerg. Ik kwam er in aanraking met osteosarcoom. Dat is een zeldzame tumor die vooral kinderen en jongvolwassenen treft”, vertelt de Italiaanse. “Dat is niet zo gek, want op die leeftijd vindt veel botgroei plaats. Er zijn in die tijd ontzettend veel signalen in het botweefsel. Dat duidt erop dat de omgeving van de botkanker ook een grote rol speelt bij de ontwikkeling van kanker.”

Wat cellen elkaar influisteren

“Zo’n tumor moet je niet zien als een geïsoleerde structuur, maar als dynamisch weefsel in een omgeving”, vervolgt ze. “De kankercellen communiceren met hun omgeving. Dat is cruciaal voor de kankergroei en ontwikkeling. Want ze zenden signalen uit die er voor zorgen dat de omgeving het prettig voor ze maakt en helpt groeien.”

Onze resultaten kunnen voor meer tumortypen nuttig zijn.

Baglio wil die communicatie ruw verstoren in haar onderzoeksproject. “Als wij begrijpen hoe die communicatie werkt, kunnen we het proberen te blokkeren. Dat zou een nieuwe behandeling op kunnen leveren. Dat is hard nodig ook, want bij uitgezaaide botkanker is er momenteel alleen hele agressieve chemotherapie. Maar die werkt op den duur vaak niet meer, dan worden de kankercellen resistent.”

Ze licht een tipje van de sluier op hoe ze het aan wil pakken. “Ik kijk naar zogeheten vesicles. Dat zijn een soort minuscule blaasjes met informatie.  Vroeger dacht men dat dat een soort vuilnisbakjes waren die de cellen buiten zetten, maar het blijkt dat ze ook communiceren via die vesicles. De kankercellen scheiden deze uit naar hun omgeving, zoals mesenchymale cellen in beenmerg. Dat zijn cellen die er normaal voor zorgen dat er een afweerreactie op gang komt, bijvoorbeeld als je een wond of een infectie hebt. Maar de tumor manipuleert ze zó, dat ze hun gedrag veranderen en de tumor stimuleren.”

Hoopvolle toekomst?

Haar onderzoek duurt 4 jaar. Aan het eind hoopt ze door te hebben hoe de communicatie werkt en of die valt te remmen. “Dat is een lange tijd. Natuurlijk ben ik wel eens ongeduldig. Maar aan de universiteit leer je dat je met de kennis die je nu opbouwt aan de basis staat voor de verbeteringen in de toekomst.”

Verderop in het project hoopt ze ook andere ideeën rondom de vesicles te kunnen onderzoeken. “Het gaat om een heel basaal proces, dat komt ook bij andere tumoren voor. Dus onze resultaten kunnen voor meer tumortypen nuttig zijn. Daarnaast komen die vesicles ook terecht in bloed. Door bloed te checken op de aanwezigheid van vesicles, kun je bepalen of de behandeling wel of niet goed aanslaat.”

Tot slot looft Baglio het Nederlandse onderzoeksklimaat: “Ik houd van de manier waarop wetenschap hier wordt aangepakt. KWF geeft onderzoekers de kans om ideeën te vertalen naar toepassingen. Er is hier ook veel dialoog en discussie tussen onderzoekers. Het is, kortom, een bruisende omgeving om onderzoek te doen!”