Onderzoek naar betere behandeling van huidkanker
KWF financiert honderden wetenschappelijke kankeronderzoeken. Ook huidkanker krijgt veel aandacht van onderzoekers. Zo werken onderzoekers door het hele land samen om immunotherapie bij huidkanker te verbeteren.
Bij immunotherapie wordt niet de tumor, maar het afweersysteem van de patiënt behandeld. En wel zo, dat de afweercellen leren om kankercellen te herkennen én aan te vallen. Immunotherapie geldt als één van de grootste doorbraken in kankeronderzoek van de laatste jaren. Niet alleen in het laboratorium, maar ook in het ziekenhuis. Want er zijn al vele succesvolle toepassingen voor huidkanker ontwikkeld. Zo lukt het om bij steeds meer patiënten met uitgezaaide huidkanker de ziekte langdurig onder controle te houden.
Maar immunotherapie is daarmee nog niet ‘af’. De behandeling werkt nog lang niet bij iedereen. Ook werken onderzoekers aan nieuwe manieren om het afweersysteem nóg sterker te laten terugslaan tegen kanker. Er staan dus nog belangrijke onderzoeksvragen open.
Fundamenteel onderzoek
'We weten dat het mogelijk is tumoren te bestrijden door activatie van het immuunsysteem in ons lichaam. Wat we nog niet weten, is hoe dit precies werkt. Wat zorgt er voor dat het lichaam het verschil ‘ziet’ tussen gezonde cellen en tumorcellen? Welke eigenschappen van een cel maken dat het afweersysteem dit onderscheid kan maken? Dat is wat wij gaan onderzoeken'.
Aldus prof. Ton Schumacher (NKI). Zo wil hij ook leren waarom immunotherapie voor sommige patiënten goed werkt, maar bij anderen helemaal niet aanslaat.
Andere fundamentele onderzoeksprojecten naar verbetering van immunotherapie bij huidkanker:
Fred van Leeuwen (NKI) - Afweercellen betere aanvalsinstructies geven
Vaccins
Prof. Carl Figdor (Radboudumc) werkt aan een behandelend vaccin tegen melanomen: 'Ik deed in 1979 als promovendus aan het Nederlands Kanker Instituut al onderzoek naar het immuunsysteem. Dat was ook al een KWF-project. Na al die jaren zijn we nu echt succes aan het boeken. Er worden echt doorbraken bereikt.'
Meer onderzoekers werken aan een vaccin om melanomen te bestrijden. Zie bijvoorbeeld ook:
Prof. Ferry Ossendorp - DNA-vaccins tegen uitgezaaide melanomen en darmkanker
Checkpointremmers: rem op een rem
Kankercellen zijn sluw en halen allerlei trucjes uit om zichzelf onzichtbaar te maken voor het afweersysteem van een patiënt. Zo spelen ze graag verstoppertje voor T-cellen: dat zijn afweercellen die ongewenste indringers vernietigen. Deze T-cellen hebben een rem aan de buitenkant. Die rem is nodig om de T-cellen tot rust te manen, bijvoorbeeld wanneer een infectie in het lichaam succesvol is aangepakt en er geen gevaar meer dreigt. Maar kankercellen misbruiken deze rem door hem voortdurend in te trappen. Daardoor komen de T-cellen niet in actie tegen de kankercellen.
Er zijn, door jarenlang onderzoek, inmiddels medicijnen die hier iets aan doen. Zij werken als een soort rem op een rem. En zorgen ervoor dat de T-cellen alsnog in de aanval gaan. Met soms baanbrekende gevolgen: patiënten met uitgezaaid melanoom waarbij de ziekte wordt gesmoord en jarenlang onder controle wordt gehouden. In 2018 ging de Nobelprijs voor Geneeskunde naar de grondleggers van deze vorm van immunotherapie.
KWF financiert diverse onderzoeken naar deze checkpointremmers. Bijvoorbeeld over hoe ze beter kunnen werken, breder worden toegepast, en ook de vraag: waarom werken ze nog niet voor iedereen?
Dr. Astrid van der Veldt (Erasmus MC) onderzoekt of de jarenlange behandeling met checkpointremmers bij sommige patiënten niet korter kan. In sommige gevallen reageert de tumor namelijk zó goed, dat het misschien niet nodig is om een behandeling van 2 jaar af te maken.
