Roken gezond op de kaart in Zuidoost-Brabant
Onderzoekssamenvatting
Nederlandse samenvatting – Lokaal op de kaart 15709
De Nederlandse Kankeratlas van integraal kankercentrum Nederland (IKNL) laat het aantal nieuwe diagnoses van kanker per regio in Nederland zien. Uit deze Kankeratlas blijkt een verhoogde incidentie van longkanker in Noord-Brabant. In het werkgebied van GGD Brabant-Zuidoost zien we dat de longkankerincidentie met name in de steden Eindhoven en Helmond hoger ligt dan gemiddeld in Nederland. De belangrijkste risicofactor voor longkanker is roken. In de regio Zuidoost-Brabant rookt ongeveer één op de vijf 18 t/m 39-jarigen. Dit is de leeftijdsfase waarin veel volwassenen een gezin gaan stichten.
De periode waarin jongvolwassenen een gezin willen stichten of zwanger zijn, is een geschikt moment om in te zetten op stoppen met roken. Er is gezondheidswinst te behalen voor zowel de moeder, de vader/partner als het kind. Door in te zetten op stoppen met roken binnen deze doelgroep kunnen we kinderen op laten groeien in een rookvrije omgeving, met als uiteindelijk doel om op termijn de incidentie van longkanker te verlagen.
Om dit te bereiken zullen we ten eerste een gezamenlijk zorgpad voor de Verloskundig Samenwerkingsverbanden en de jeugdgezondheidszorg in Brabant-Zuidoost opzetten, in de praktijk brengen, beoordelen en borgen. Hierbij maken we gebruik van het ondersteuningsaanbod van het Trimbos Instituut.
Ten tweede zullen we de kennis en het gebruik van bestaande initiatieven van Rookvrije Start Zuidoost-Brabant verhogen. Rookvrije Start is een overkoepelend programma van het Trimbos Instituut.Dit programma motiveert zorgverleners betrokken bij de zwangerschap en het opgroeiende kind om roken te bespreken en te verwijzen naar goede stoppen-met-rokenzorg. We zetten in op het vergroten van de bekendheid met de materialen en initiatieven uit het programma Rookvrije Start en stimuleren het gebruik ervan in de dagelijkse praktijk. Om meer inzicht te krijgen in behoeftes en hoe we de bekendheid en het gebruik van de voorlichtingsmaterialen kunnen stimuleren, zal voorafgaande aan het project een meting onder professionals plaatsvinden. Op basis hiervan kunnen we gerichte acties ondernemen om het gebruik van de materialen en initiatieven van Rookvrije Start onder professionals te verhogen.
Ten derde willen we professionals het belang laten inzien van het besteden van extra aandacht aan mensen met een laag opleidingsniveau en/of beperkte gezondheidsvaardigheden die roken. We zoeken uit welke materialen en initiatieven door professionals op dit moment gebruikt worden en of deze geschikt zijn voor mensen met een laag opleidingsniveau en/of beperkte gezondheidsvaardigheden. Als deze niet geschikt blijken te zijn zorgen we ervoor dat deze worden aangepast. De doelgroep, zwangere vrouwen en hun partner die roken en een laag opleidingsniveau en/of beperkte gezondheidsvaardigheden hebben, zullen we op een creatieve manier passend bij hun belevingswereld betrekken. We willen hen raadplegen om vanuit hun behoeftes mee te denken over passende (visuele) materialen en initiatieven. Ook zullen we in dit proces bijvoorbeeld gebruik maken van de inzet van Taal voor Allemaal of de materialen/kennis van Pharos.
Ten slotte zullen we de verwijzing naar stoppen-met-roken hulp in Brabant-Zuidoost verbeteren en passend maken voor zwangere vrouwen en hun partners. Dit doen we door het vergroten van de bekendheid van de stoppen-met-roken poliklinieken in Brabant-Zuidoost onder professionals, scholing van stoppen-met-roken coaches en het vergroten van de bekendheid onder professionals van telefonische stoppen-met-roken coaching.
De GGD zal de interventies samen met de relevante stakeholders (intern en extern) uitvoeren. Dat betreft voornamelijk de regionale ziekenhuizen, verloskundigenpraktijken (eerste en tweede lijn), kraamzorg, gynaecologen, kinderartsen en de einddoelgroep zelf. Door middel van vragenlijsten, interviews, focusgroepen en dossieronderzoek zullen we gedurende het project de behoeftes van de relevante stakeholders ophalen en zal de implementatie van de verschillende activiteiten gemonitord en geëvalueerd worden. De doelstellingen dienen na vier jaar zoveel als mogelijk geborgd te zijn in reguliere budgetten, aanpakken zoals Kansrijke Start en samenwerkingsverbanden van bijvoorbeeld de ziekenhuizen en andere ketenpartners in het zorgdomein.