Preventie van huidkanker in Fryslân

Achtergrond en probleembeschrijving

Huidkanker is de meest voorkomende soort kanker in Nederland met jaarlijks 83.300 mensen die de diagnose krijgen. Deze vorm van kanker wordt vooral veroorzaakt door blootstelling aan UV-straling. In de IKNL-kankeratlas is te zien dat huidkanker het meeste voorkomt in kustgebieden. Ook in de kustgebieden van Fryslân. Zongedrag en huidverbrandingen hebben grote invloed op de ontwikkeling van huidkanker. Daarom is het belangrijk dat mensen gezond omgaan met de zon en huidverbrandingen voorkomen.
In 2023 kwam naar voren uit het GGD Fryslân zonbeschermingspanel dat een groot deel van de Friezen zich wel beschermd tegen de zon, maar dat dit nog beter zou kunnen. Meer mensen zouden zich kunnen beschermen door tussen 12.00 en 16.00 uit de zon te blijven, UV-werende kleding te dragen en regelmatig (goede) zonnebrandcrème te gebruiken

Voorgestelde oplossing

Ons project richt zich op drie pijlers:

1. Gezondheidsbescherming in de leefomgeving:

   We gaan, onder anderen, schaduwplekken en zonnebrandcrèmedispensers plaatsen op plekken waar veel (jonge) mensen komen, zoals scholen, kinderopvangen, sportverenigingen, openluchtzwembaden en stranden. Hierdoor zijn bezoekers van deze plekken beter beschermd. We kijken naar wat er plaatselijk nodig is en waar de behoefte ligt. Een basisschool heeft wellicht andere voorkeuren dan een sportvereniging. We gaan lokaal met de organisaties en doelgroep in gesprek over welke interventies het beste passen. Het doel is om elk jaar 12 nieuwe beschermende interventies per gemeente te realiseren. Elk jaar is er een budget van 18.000 euro beschikbaar voor de beschermende maatregelen.

2. Gezondheidsbevordering (bewustwordingscampagne):
   We ontwikkelen in 2024 een UV-bewustwordingscampagne. Deze campagne is gericht op het promoten van gedrag dat beschermt tegen UV-straling, omdat zongedrag één van de grootste risicofactoren is voor huidkanker op latere leeftijd. We koppelen de campagne aan de UV-index en benadrukken drie belangrijke punten: zoek de schaduw op, draag beschermende kleding en smeer regelmatig zonnebrandcrème met minstens SPF 30. Ook wel bekend als ‘weren, kleren, smeren’. De campagne richt zich met name op scholen, kinderopvangen en sportverenigingen, waarbij we willen helpen bij het aanleren van deze beschermende gewoonten aan kinderen, jongvolwassenen, ouders en docenten. GGD Fryslân heeft goede contacten met lokale scholen en kinderdagverblijven, waardoor de doelgroep goed bereikt kan worden. We zullen de doelgroep ook betrekken bij de (door)ontwikkeling van de campagne door in gesprek te gaan van tevoren en jaarlijks evaluatieenquêtes af te nemen. We dragen de campagne uit via sociale media kanalen, nieuwsbrieven, posters op locaties, en door aan te sluiten bij nationale campagnes. Hierdoor vergroten we ons bereik en kunnen we profiteren van landelijke media-aandacht. Jaarlijks zullen we de campagne ook op minstens één (zomer)evenement in elke gemeente promoten. Jaarlijks is er een budget van 6.500 euro beschikbaar voor de (door)ontwikkeling en promotie van de campagne.

3. Beleid:

   We willen zonbescherming en bewustwording op laten nemen in het lokale beleid van de deelnemende gemeenten, scholen en andere relevante organisaties. Dat wil zeggen dat dit thema een vast onderdeel wordt van de (voorbereiding op) de zomerperiode. Als lokale organisaties standaard aandacht schenken aan bescherming tegen UV, zijn de materialen uit pijler 1 en de campagne uit pijler 2 van dit project ook na afloop van het project van nut. We gaan bij iedere beschermingsinterventie (pijler 1) ook in gesprek met de school, het kinderdagverblijf of de sportvereniging over het opnemen van UV-bescherming in het lokale beleid. We onderzoeken of we UV-beschermingsbeleid een lokaal thema kunnen maken onder de bestaande programma’s ‘Gezonde School’ en ‘Gezonde Kinderopvang’. Hierbij willen we in ieder geval de jaarlijkse ‘Zonnetjesweek’, waarin kinderen leren omgaan met de zon, bij kinderdagverblijven promoten.

Relevantie van het project

Dit project is zeer relevant, omdat de huidkankercijfers in Nederland toenemen. Door jonge inwoners te beschermen en goed zongedrag aan te leren kunnen we het aantal gevallen van huidkanker in de toekomst verminderen en de zo gezondheid van onze inwoners verbeteren.

Projectdoelen

Op de korte termijn willen we de (jonge) inwoners van de deelnemende gemeenten beter beschermen tegen huidkanker. Daarnaast willen we het bewustzijn en de kennis van inwoners over zongedrag en UV-bescherming verbeteren. Op de lange termijn willen we zonbescherming opnemen in de meerjarenkoers van GGD Fryslân, om standaard en in iedere Friese gemeente te werken aan huidkankerpreventie. Onze missie is het verminderen van het aantal gevallen van huidkanker onder Friese inwoners.

Relevante partijen

Voor dit project moeten we samenwerken met scholen, gemeenten, kinderdagverblijven, sportverenigingen, zwemclubs en evenementorganisaties. GGD Fryslân werkt al veel samen met gemeenten, scholen en kinderdagverblijven. We gaan bestaande contacten benutten voor dit project. Alleen samen kunnen we effectief werken aan het beschermen van mensen tegen huidkanker. We gaan niet alleen met lokale organisaties samenwerken. We zoeken verbinding met andere GGD’en via het platform van GGD GHOR-NL en met landelijke partijen die al veel doen op dit thema, zoals het Huidfonds en RIVM.