Onderzoeker van de week: Klaas Mulder
Therapie-ongevoeligheid cel voor cel doormeten
Gepubliceerd op 18 april 2019
Een tumor van 1 cm groot bevat al gauw 1 miljard kankercellen. Het lijkt onbegonnen werk om die allemaal afzonderlijk te bestuderen, maar met de hypermoderne ‘single cell’-technologie lukt dat steeds beter. Dr. Klaas Mulder, moleculair bioloog bij de Radboud Universiteit in Nijmegen, heeft de techniek verbeterd voor zijn onderzoek naar hoofd-halskanker: “Ik wil weten of we kunnen achterhalen waarom de ene kankercel wel en de andere niet reageert op behandelingen.”
Ik ben blij dat Alpe d’HuZes ook de wat risicovollere projecten een kans geeft.
Hoofd-halskanker is een verzamelnaam voor kanker in de mond, neus, keel en andere locaties in het hoofd-halsgebied. Dr. Mulder heeft een goede reden om juist hiernaar onderzoek te doen: “De overlevingskansen bij hoofd-halstumoren zijn door de jaren heen amper verbeterd. Slechts de helft van de mensen overleeft langer dan vijf jaar. Vooral de wat dieper gelegen tumoren die niet door de tandarts worden opgemerkt, hebben een slechte prognose. Daar is veel winst te behalen.”
Behandelresultaat verbeteren
De standaardbehandeling voor hoofd-halskanker bestaat uit een operatie gevolgd door bestraling en/of chemotherapie. Tegenwoordig wordt dit steeds vaker gecombineerd met doelgerichte medicijnen zoals cetuximab en gefitinib. De resultaten zijn veelbelovend, maar Mulder tempert de verwachtingen: “Slechts een deel van de patiënten heeft baat bij deze combinatie. Bij de rest blijft de tumor groeien of komt later weer terug. Het is belangrijk om te weten hoe dat komt. Heeft de behandeling de kankercel gemist of reageert de kankercel niet op de behandeling? In beide gevallen is het zaak om te achterhalen hoe dat komt en hoe de kankercel dan wél te stoppen is.”
Single cell-technologie
Dankzij de allernieuwste moleculaire onderzoeksmethoden kan Klaas Mulder kankercellen op individueel niveau bestuderen: “Vroeger kon je alleen maar het DNA van een groepje cellen in kaart brengen. Dat zegt weinig over wat zich in een individuele cel afspeelt. Met single cell-technologie is cel voor cel te meten welke genen aanstaan, dus welke erfelijke informatie wordt afgelezen.”
Ik wil weten of we met single-cell technologie kunnen achterhalen waarom de ene kankercel wel en de andere niet reageert op behandeling.
De techniek biedt revolutionaire mogelijkheden, maar bioloog Mulder zag nog ruimte voor verbetering: “Wij hebben een celbiologische laag toegevoegd, waarmee we ook kunnen meten welke eiwitten actief zijn in de cel. We zijn de eerste onderzoeksgroep ter wereld die dat gelukt is. Met die extra informatie hopen we te achterhalen welke eiwitten de kankercel helpen om aan de behandeling te ontsnappen. En wat we moeten doen om die ontsnappingsroute af te snijden.”
Slimme sorteermachine
Single cell-technologie is complexe materie, maar uit de mond van dr. Mulder klinkt het kinderlijk eenvoudig: “Met enzymen breken we alle verbindingen tussen de cellen af. Dan krijg je een suspensie met losse cellen die we in een sorteermachine stoppen. Dit apparaat herkent de afzonderlijke cellen en schiet ze stuk voor stuk in een reactievaatje. Op de platen die we onder de sorteermachine leggen passen 384 reactievaatjes. Daar heb je er dus heel wat van nodig. Met antistoffen meten we vervolgens welke eiwitten actief zijn in de cellen. Ik hoop dat onze technologie kennis oplevert die bijdraagt aan betere behandelresultaten bij hoofd-halskanker.”
Innovatie dankzij Alpe d’HuZes
Klaas’ onderzoek wordt gefinancierd uit de opbrengsten van Alpe d’HuZes: “Ik ben me goed bewust van waar het geld vandaan komt en hoeveel bloed, zweet en tranen dat heeft gekost. Ik ben blij dat Alpe d’HuZes ook de wat risicovollere projecten een kans geeft. Ons onderzoek is een zogeheten uniek hoogrisicoproject. Dat betekent dat we financiering krijgen om een nieuw, veelbelovend idee uit te proberen. Er is geen garantie dát het gaat werken, maar áls het werkt, is de impact waarschijnlijk groot. Ik ben ervan overtuigd dat als je op de gebaande paden blijft er geen innovatie komt in de manier waarop we nadenken over oplossingen.“
