Voortgang onderzoek naar immunotherapie

Geven voor onderzoek naar immunotherapie

Immunotherapie groeide in korte tijd uit tot een van de meest onderzochte en hoopgevende kankerbehandelingen. De therapie helpt het afweersysteem, zodat de afweercellen van de patiënt kankercellen opsporen en vernietigen. Op 1 oktober 2018 werd de Nobelprijs voor Geneeskunde uitgereikt aan 2 grondleggers van een bijzondere vorm van immunotherapie. Het gaat om de professoren James Allison en Tasuku Honjo. Zij staan met hun onderzoekswerk aan de basis van zogenaamde 'checkpointremmers', een behandeling die zich het best laat uitleggen als 'een rem op een rem'.

Afweercellen in ons immuunsysteem herkennen virussen en bacteriën als lichaamsvreemd en proberen deze uit te schakelen. Kankercellen hebben echter allerlei trucs om het afweersysteem om de tuin te leiden. Zo trappen kankercellen bijvoorbeeld op de rem van T-cellen, dat zijn de afweercellen die in staat zijn om indringers te vernietigen. Checkpointremmers zijn medicijnen die voorkomen dat kankercellen op deze rem trappen. Daardoor kiezen T-cellen weer de aanval tegen de kankercellen. Deze methode wordt o.a. toegepast bij huid- en longkanker.

Afweer in actie

Onderzoekers werken aan verschillende manieren om afweercellen te helpen kanker te herkennen als lichaamsvreemd en daarop te reageren. KWF financiert mede dankzij Zakenvrienden ruim 100 onderzoeken naar immunotherapie. Zowel fundamenteel laboratoriumonderzoek, als studies naar toepassingen bij patiënten. 

Vaccins tegen kanker

Met vaccins helpen onderzoekers afweercellen een tumor herkennen. De onderzoeker kweekt de afweercellen van de patiënt op in het laboratorium en ‘traint’ deze cellen om de tumor te herkennen en vernietigen. Via het vaccin krijgt de patiënt zijn opgepepte afweercellen weer terug. Waar ze hun werk doen tegen de tumor.

In sommige gevallen hebben deze onderzoeken al geleid tot een toepasbaar vaccin. Zo ontwikkelde de onderzoeksgroep van Carl Fidgor met financiering van KWF een vaccin tegen melanomen. Deze werd in 2016 voorwaardelijk toegelaten tot het basispakket, waardoor onderzoek bij een grotere groep patiënten mogelijk werd.

In de afgelopen jaren zijn een aantal nieuwe projecten gestart om vaccins te ontwikkelen voor eierstok- en alvleesklierkanker. Twee vormen van kanker die momenteel lastig zijn te behandelen.

Combinatietherapie

Er zijn steeds meer signalen dat chemotherapie, bestraling en immunotherapie elkaars werking versterken. Zo blijkt uit het onderzoek van Kees Melief dat chemotherapie een stimulerend effect had op een vaccin tegen baarmoederhalskanker. En Inge Verbrugge onderzoekt haar vermoeden dat een lage dosis chemotherapie goed een afweerreactie tegen kankercellen op gang kan brengen.