Onderzoeker van de week: Romana Netea Maier
Nieuwe kansen voor onbehandelbare schildklierkanker
Dankzij de deelnemers aan Alpe d’HuZes zijn er door de jaren heen vele tientallen belangrijke onderzoeksprojecten opgestart. Een speciale categorie binnen deze onderzoeken vormen de ‘Unieke hoogrisicoprojecten’. Dit zijn projecten waarin wetenschappers -binnen korte tijd- een uniek nieuw idee willen testen. Als dat idee vervolgens kansrijk blijkt, moet dat leiden tot een groter vervolgonderzoek.
Dr. Romana Netea-Maier is projectleider op zo’n onderzoeksproject. Als endocrinoloog in het Radboudumc ziet zij dagelijks patiënten met schildklierkanker. “De meerderheid van de patiënten kunnen we tegenwoordig gelukkig genezen. Maar voor de patiënten met ver gevorderde ziekte of een slecht gedifferentieerde tumor zijn de mogelijkheden helaas zeer beperkt. Voor hen is het cruciaal dat we op zoek gaan naar nieuwe behandelingsmogelijkheden.”
Kanker verstoort de afweer
Die mogelijkheden hoopt ze te vinden in het afweersysteem. “Uit eerdere onderzoeken blijkt dat ontsteking een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van kanker. Wanneer zich ergens in het lichaam kanker ontwikkelt, komen daar grote aantallen ontstekingscellen op af. Wat we bij de meer agressieve vormen van schildklierkanker zien, is dat er ook veel meer ontstekingscellen in die tumor zitten.”
Waar ontstekingscellen normaal gesproken een belangrijke functie hebben om het lichaam te beschermen, is daar bij kanker weinig meer van over. “We zien dat wanneer ontstekingscellen in de nabijheid van kankercellen komen ze juist de kankergroei en het uitzaaien van de kankercellen makkelijker maken. Hoe dit nou precies gebeurt? Dat is niet bekend. Wij willen daarom gaan onderzoeken welke factoren ervoor zorgen dat deze ontstekingscellen veranderen van kankerbestrijders in een soort kankerverwekkers.”
Het gaat de onderzoeker daarbij niet alleen om het begrijpen van dit proces, maar ook om het omkeren daarvan: “Dat willen we met radioactief jodium doen. Daarmee maak je tumorcellen kapot. Dat trekt op zijn beurt weer andere soorten afweercellen aan die de afweer tegen kanker stimuleren. Zo hopen we het mechanisme weer om te keren.”
De patiënt als bron van onderzoek en inspiratie
Twee jaar is een korte tijd, weet Netea-Maier. “Het gaat voor nu ook meer om bewijzen dat deze aanpak werkt. Als dat zo is willen we een uitgebreider onderzoek opzetten en een behandeling ontwikkelen. Daar is eerst dit voorwerk in het laboratorium voor nodig. Daarbij maken we gebruik van tumormateriaal van patiënten met schildklierkanker. Maar we hopen dat de kennis die we nu opbouwen straks ook kan worden gebruikt voor de bestrijding van andere tumoren.”
Als jonge student kwam Netea-Maier naar Nederland, om onderzoek te kunnen doen. Dat doet ze nog steeds met veel plezier, vertelt ze: “Ik begeleid veel patiënten jarenlang. Ze zijn mijn belangrijkste bron van inspiratie. Ik leer continu van hun ervaringen en verhalen en zie ook continu de uitdagingen en onopgeloste problemen van deze mensen. Omdat hun ziekte relatief zeldzaam is, is de kennis over het ontstaan en de ontwikkeling van schildklierkanker nog beperkt. Aan de andere kant zie ik de laatste jaren gelukkig wel dat de zorg voor deze groep enorm is verbeterd. Toen ik 13 jaar geleden als endocrinoloog begon was er geen aanvullende behandeling mogelijk voor deze patiënten. Nu zijn die medicijnen er wel, daar ben ik heel blij mee. Er moet nog veel gebeuren, en dat kan mede dankzij de deelnemers van Alpe d’HuZes. Dankzij hun steun hebben we meer kans om baanbrekende onderzoeksideeën dichterbij de toepassing te brengen!”
