Onderzoeker van de week: Arnaud Vincent

Wakkere operatie bij agressieve hersentumoren

Gepubliceerd op 21 juni 2019

Chirurgen die hersentumoren opereren staan voor een aantal flinke uitdagingen. Het is niet altijd even duidelijk waar de tumor eindigt en waar het gezonde weefsel begint. Voor de zekerheid extra ruim snijden is geen optie, omdat je daarmee belangrijke hersengebieden onherstelbaar kunt beschadigen. Neurochirurg Arnaud Vincent wil deze problemen het hoofd bieden met een ‘wakkere operatie’.

“Het idee is dat je tijdens de operatie met hele zwakke stroompjes het hersengebied stimuleert. Omdat de patiënt wakker is, kan hij aangeven of hij iets voelt. Of er gaat iets bewegen. Samen met een neurolinguïst houden we de patiënt tijdens de operatie aan de praat. Als we zien dat er iets belangrijks uitvalt, dan weten we dat daar een belangrijke hersenfunctie loopt”, vertelt de chirurg.

Schipperen

“Die wakkere operatie is op zich niet nieuw”, vervolgt hij. “Die doen we hier in het Erasmus MC al sinds 2003, ook bij laaggradige hersentumoren. Daar hebben we inmiddels enorm veel ervaring opgedaan. Nu willen we de behandeling ook beschikbaar maken voor een zeer agressieve hersentumor, de glioblastoma multiforma. Dat is een tumor met een enorm slechte prognose. Juist ook vanwege dit probleem: als je zoveel mogelijk kwaadaardig weefsel weg kunt snijden, dan kun je die prognose verbeteren. Maar als je teveel weghaalt, raken mensen verlamd, of ontwikkelen ze spraakstoornissen. We zijn dus continu aan het schipperen. De wakkere operatie kan daarin een verschil maken. Met dit project willen we aan andere neurochirurgen laten zien dat deze techniek veilig is en goed werkt voor deze agressieve hersentumoren.”

Toen ik voor het eerst een hersenoperatie meemaakte en zag hoe precies en subtiel de chirurg de tumor verwijderde, wist ik: dit is een mooi vak!

Om het bewijs te leveren hebben Vincent en collega’s een randomized controlled trial opgezet. Daarin worden 246 patiënten met glioblastoma multiforma verdeeld over 2 groepen. De ene groep krijgt de wakkere operatie, de andere een standaardoperatie, onder narcose dus. “Vervolgens gaan we vergelijken. Bij welke groep zien we na de operatie nog tumorweefsel op een MRI-scan? En welke operatietechniek levert minder uitval van hersengebieden op? Daarnaast kijken we natuurlijk ook naar overleving, en naar kwaliteit van leven voor de patiënt.“

Verrijking van een mooi vak

Hoewel de procedure veilig is en de chirurgen goed zijn getraind, wil dat niet zeggen dat ze nooit worden verrast. “In dit project kijken we standaard naar spraak, beweging, vaardigheid en dat soort zaken. Maar het komt heel soms wel eens voor dat je hersenweefsel van een patiënt stimuleert en dat hij dan moet dwanglachen. Of huilen. Er liggen heel veel processen in de hersenen verborgen die we nog niet kennen. Dat maakt mijn werk als neurochirurg ook zo mooi. Ik weet nog goed dat ik als co-assistent een week mocht meelopen bij de neurochirurgie. Toen ik voor het eerst een hersenoperatie meemaakte en zag hoe precies en subtiel de chirurg de tumor verwijderde, wist ik: dit is een mooi vak! Als je dan op een gegeven moment zelf zoveel operaties hebt gedaan, dan ga je verder kijken en je afvragen of dingen niet beter kunnen. En ga je dus wetenschappelijk onderzoek erbij doen.”

Daarbij kijkt Vincent verder dan alleen zijn eigen scalpel: “Ik ben erg geïnteresseerd in het ontstaan van kanker. Als we echt een  groote slag willen slaan om kanker de wereld uit te helpen, dan moeten we beginnen meer veel meer geld steken in preventie. Naast roken en te veel in de zon zitten mag wat mij betreft veel meer aandacht uitgaan naar de gevaren van overgewicht,  te weinig beweging, en gebruik van alcohol. Dat zijn allen belangrijke oorzaken die de kans op kanker verhogen Als ik ongelimiteerd geld zou krijgen van KWF, dan zou ik meer campagne op dit onderwerp willen zien, om mensen hiervan bewust te maken. Daarnaast zou ik meer onderzoek doen naar de invloed van beweging tijdens de behandeling van kanker. Sporten en bewegen heeft een goede invloed op kwaliteit van leven, maar in de onderzoeken die tot nu toe zijn gedaan lijkt ook steeds duidelijker te worden dat patiënten die sporten minder bijwerkingen ervaren van chemotherapie of bestraling. Ik geloof echt dat patiënten daar baat bij kunnen hebben.”

Maarten van der Weijden

Het onderzoek van Vincent wordt gefinancierd vanuit de opbrengsten van de Elfstedenzwemtocht van Maarten van der Weijden. En daar is de neurochirurg ontzettend trots op: “Ik ben een groot fan van deze man. Met name hoe nuchter hij kan vertellen over de behandelingen die hij heeft ondergaan en natuurlijk die prachtige overwinning op de Olympische Spelen. Ik zwem zelf regelmatig triatlons in open water en weet hoe mooi dat is! Daarnaast is schaatsen een grote hobby van me, en wacht ik zoals iedereen op het moment dat we eindelijk een keer de Elfstedentocht in Nederland kunnen schaatsen. Kortom, Maarten en ik hebben enkele raakvlakken”, besluit hij met een knipoog.